РАУЗА ГӨЛ… Яз аеның беренче көннәрендә үк гөрләп чәчәк аткан театр гөлен күргәнегез бармы? Гаҗәпләнмәгез, сәхнә түрендәге кәнәфидә балкып утырган Рауза Хәйретдинованы мин гаҗәеп матур гөлгә тиңләдем. Һаман сөйкемле ул, һаман гүзәл! «Татарстанның халык, Россиянең атказанган артисткасы на 90 яшь тулу уңаеннан юбилей кичәсенә чакырабыз» дигән җөмләне укыгач, ышанасы да килмәде. Әллә инде аңа шаяртып кына елларны өстәгәннәрме икән? И гомер, гомер… Туксан кышы, туксан язы, туксан җәе, туксан көзе үтеп тә киткән икән шул. Ләкин талантлы артистыбыз өчен вакыт бушка узмаган, һәр көн, һәр сәгать, һәр минут уйныйсы рольләр, җан өрәсе образлар белән баетылган! Зал шыгрым тулы… Тамашачыны Рауза ханымга карата… Илфак Шиһаповның соңгы көннәре минем белән узды, аның нәрсә кичергәнен бик яхшы беләм АЙСЫЛУ ГАБДИНОВА: ИЛФАК ШИҺАПОВНЫҢ СОҢГЫ КӨННӘРЕ МИНЕМ БЕЛӘН УЗДЫ, АНЫҢ НӘРСӘ КИЧЕРГӘНЕН БИК ЯХШЫ БЕЛӘМ Айсылу Габдинованы мәрхүм Илфак Шиһаповның продюсер буларак таныткан соңгы иҗат проекты дияргә була. Вафатына кала бер ел чамасы ул Айсылу белән эшләде һәм аны халыкка күрсәтеп калдырды. Хәзер Айсылу Илфак Шиһаповның дусты, татар продюсеры Рифат Фәттахов белән хезмәттәшлек итә. Җырлаудан тыш, ул ТНВдагы “Кайнар хит” тапшыруын да алып бара. Тирән, моңлы тавышы белән тамашачылар күңеленә кергән Айсылу Габдинова белән “Дуслык күпере” татар-башкорт эстрада фестивалендә аралаштык. Дәвамын укыгыз... Автор: Ләйлә ХӘКИМОВА Фото: Салават Камалетдинов интертат "КАЗАН СӨЙЛИ!" Иң элек сүз булган, диләр. Тел һәм сүз безгә Аллаһы Тәгалә бүләге. Һәр халыкның рухи тормышы, тарихы телендә чагыла. Шуңа да аны киләчәк буыннарга чиста-саф көенчә җиткерү мөһим. Ә бу өлкәдә, әлбәттә, элек-электән, язучыларыбыз һәм төрле матбугат чаралары көч куя. Сүзнең кыйммәте көннән-көн югала барган заманда, әлеге хезмәт җиңелләрдән түгел. “Тыштан ялтырый, эчтән калтырый”, – дигән әйтем бар. Бүген күп кенә мәдәният үзәкләре әнә шул хәлдә. Ә бит төрле чорлар, еллар аша узып та үз кыйбласын югалтмый саклап калган, шул ук вакытта заманга да яраклашып эшен дәвам итүчеләр бар. Бүгенге сүзебез бер гасырга якын телебез хәзинәсе сагында торучы барыбызга да… Эшлисең икән, җиренә җиткер! «Булдырам дип тора! Янып тора! Бер көн белән генә яшәми, максатына ирешер өчен киләчәккә планнар кора. Яңалыкка омтылган, төрле эзләнүләрдән курыкмаган кеше һич икеләнмичә аның артыннан иярәчәк…» Халык танып-яратып өлгергән Гүзәлия белән очрашып сөйләшкәч аның турында бездә әнә шундый фикер туды. Гүзәлия ханым, сез күпкырлы иҗат кешесе. Автор-башкаручы, композитор, продюсер. Боларның күңелегезгә кайсысы якынрак соң? – Билгеле, продюсерлык хезмәтем! Җырлар язу да күңелемә хуш килә. Ә менә сәхнәгә чыгып җырлау әкрен генә артка табан чигенә, мин аны хәзер соңгы урынга куям, алай ук мөһим нәрсә дип санамыйм. – Бездә җырчыларга кытлык юк, ә көй язучылар – сирәк. – Көй –… Мин кысаларга кермәскә тырыштым Г.Камал театры артисты, Россия һәм Татарстанның халык артисты, М.Җәлил исемендәге премия лауреаты, Г.Тукай бүләге иясе дип берни дә кушма, бары тик Равил Шәрәфиев дип кенә әйт, шул җитә. Аның бөеклеге һәм таланты турында исеме үк кычкырып тора. Равил абый, без Сезгә гел сокланып карыйбыз. Сезне мәгърур тау белән чагыштырырга була. Исәбе-хисабы күренмәгән (бәлки миллионнар белән санаргадыр?) тамашачы иҗатыгызга мөкиббән бит. Сез Мәскәү тәнкыйтьчеләре тарафыннан да зур бәя алган артист. Сезнең иҗатыгыз турында матбугатта күп язылды. Мактаулар шактый эләкте дип уйлыйм. Сөйли-сөйли дә аргансыздыр инде. Ә шулай да беркемгә дә, беркайчан да әйтмәгән сүзегез калдымы? Әңгәмәбезне шуннан башлыйк әле. – Мин… ҖЫРЛАРЫМДА – СИН ГЕНӘ! Гүя, язгы урманны таң калдырып, парлы сандугачлар сайрый… Үзләре тыйнаклар, кеше күзенә чагылыйм, дип, һәр «яңалык- ботакка» кунып та йөрми, әмма тирә-якта аларны отып калмаган җан иясе юк… Сандугач кадәрле сандугачларны ишетеп, иләсләнми кара әле! Җырчыларыбыз Рафил Җәләлиев һәм Эльмира Гыйльфанова да әнә шул парлы сандугачларга тиң кебек. Сәхнәгә тәүге адымнарын атлауга моңлы тавышлары белән тамашачының күңел кылларына кагылып кына калмыйча, йөрәк түренә узды алар… «Кавыштырды җырлы дөнья» Рафил һәм Эльмира халкыбызның йөзек кашы булган милли әсәрләрне эстрада җырлары белән беррәттән, югары осталыкта башкара белүләре белән сокландыра. Тамашачы хозурына нинди генә җыр тәкъдим итсәләр дә, аларда милли моң, зәвык ярылып… ИЛЬЯС ГАФАРОВ: БЕЗ ҮЗ ЮЛЫБЫЗ БЕЛӘН БАРАЧАКБЫЗ Yummy Music инди-лейблы барлыкка килүгә быел алты ел. Шул вакыт аралыгында ул 20гә якын талантлы артист, музыкантлар җыйды, уңышлы клиплар төшереп, төрле фестивальләр үткәреп өлгерде. Туган көн уңаеннан, 14 апрель көнне Казанның “Московский” мәдәни үзәгендә концерт-шоукейс узачак. Шул уңайдан без Yummy Music инди-лейблы продюсеры, “Ittifaq” төркеме солисты Ильяс Гафаров белән татар мәдәниятендә үсеш алучы җанлы музыка һәм, әлбәттә, булачак концерт турында әңгәмә кордык. - Yummy Music тарихы нәрсәдән башланып китте? - Беренчедән, төркемнең тарихы үзебезнең студияне булдырудан башланып китте. 2012 елның март аенда актерлар йортында беренче студиябезне ачып җибәрдек. Дусларыбыз белән бергәләшеп, бар көчебезне җыеп, ярты ел эчендә төзедек һәм берничә… МИН БЕРНИНДИ «ЙОЛДЫЗ» ТҮГЕЛ Яшь җырчы Алия Карачурина… Яңа исем… Һичшиксез, талант! Аны татар-башкорт эстрадасы күгендә кабынган иң якты йолдыз дип тә атыйлар. Бәлки болай ук арттыру кирәкмәстер. Хәер, Алия үзе бу хакта ниләр уйлый икән? Алия, әйдә, башта танышыйк әле. Кем син, кайдан син? – Мин Башкортстанның Чишмә районы Чишмә бистәсендә туып үстем. Бәләкәйдән үк җырларга ярата идем. Әти дә, әни дә сәнгать өлкәсендә эшләми. Гаиләдә тагын абыем бар. Бүген Казан дәүләт мәдәният һәм сәнгать университетында укыйм. 2012 елда Казанда уздырылган «Татар моңы» бәйгесендә катнаштым, беренче турны әйбәт кенә үтсәм дә, икенчесендә төшеп калдым. Халык җыры «Шахта»ны әзерләгән идем, миңа хәтле чыгыш ясаган… ИЛҺАМ АБЫЙ ЯНЫНДА Күптән түгел Илһам абый Шакиров янында булып кайттык. Бөек җырчының тугызынчы дистәне ваклап яткан чаклары. Февраль аенда туган көне. Сиксәннән соң һәр туган көн юбилей буларак кабул ителергә тиештер дип исәплим мин. Чөнки анысы Ходайның бәндәсенә бүләк рәвешендә биргән гомере. Шөкер, исән-сау Илһам абыебыз! Илһам абый белән без студент вакыттан ук та- ныш идек. Энесе Хәйдәр (язучы Хәйдәр) белән еш кына аның «кольцо»дагы фатирында булырга туры килде. Әле дә хәтерлим, ул йортының өстендә «Аэрофлот самолетлары белән очыгыз» дигән зур язу тора иде. Аның янәшәсендә хәзер энергетиклар бинасы. Аңа кадәр дә якыннан күрешкән бар иде Илһам абый белән: туган авылы Яңа… ИКЕ ТӘКӘ БАШЫ БЕР КАЗАНГА СЫЯ… Җир йөзендә бүтән кабатланмаган, бары тик бердәнбер генә булып калган затлар сирәк очрый. Аларның урынын биләрлек, аларны алмаштырырлык кешеләр табылмый. Г.Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры артисткасы Нәҗибә Ихсанова шуларның берсе. Бөек Кодрәтебез тагын аның кебек талант иясен тудырмас, тудырса да, ул Нәҗибә ханыма һич тә охшамас кебек. Татарстанның һәм Рәсәйнең халык артисты, Г.Тукай исемендәге дәүләт премиясе лауреаты… Ә иң зур бүләк — халык мәхәббәте… «Бүген Нәҗибә Ихсанова уйный», — дип махсус аның уенын күрер өчен генә әзме тамашачы театрга тар- тылды! Гөлшәһидәсе («Ак чәчәкләр», Г.Әпсәләмов), Өммиясе («Әлдермештән Әлмәндәр», Т.Миңнуллин), Тәңкәбикәсе («Ай тотылган төндә», М.Кәрим), Әүдәкие («Гөргөри кияүләре», Т.Миңнуллин), Гөлфинәсе… Йолдыз күңеле - җирдә... Күзләрегезне йомып, җәйге аяз күк йөзен хәтерегездә яңартыгыз әле… Анда бихисап йолдызлар караңгылыкны ярып, җир йөзенә нур булып атыла. «Күр мине» дигәндәй янып торучылары янәшәсендә тыйнак кына «күз сирпүчеләре» дә бар… Бу ерактагы якты йолдызлар ачылмаган сер кебек, күңелне ымсындыра, күтәрелеп караган саен күңел күгенә якыная гына… Эстрадабыз күгендә дә кабатланмас тавышы белән халык күңеленә моң юллары салып, зәвыклы килеш-килбәте белән күзләрне иркәләүче, шул ук вакытта тыйнаклыгы белән әсир иткән «җир йолдызлары» бар. Җыр дөньясында кабынган нур иясе генә түгел, гаилә учагын саклаучы сөекле хатын, сөйкемле өч йөрәк җимеше – балаларына газиз әни – Гөлназ Солтанова шундыйлардан. Кабатланмас тавыш иясе, күпкырлы… Яратыгыз! Булат Бәйрәмов белән Ләйсән Гыймаева… Ике уңган, ике тырыш, ике талант… Әле аларга гына хас күркәм сыйфатларны тагын тагын да санарга була, һичюгы шуларның берсен генә өстик: икесе дә милли рухта тәрбияләнгән чын татар баласы! Чүлмәк эче тышыннан беленә, дигәндәй, кызларының исеме үк шул хакта сөйли: Таңсылу һәм Зифа… Әллә хикмәт төп-тамырда микән? Булат тарихи мәдрәсәсе, шунда укыткан һәм укыган шәхесләре белән танылган Иж-Бубый авылы егете. Бәлки аңа шул чордагы миллилек ата-бабалардан «йогып» калгандыр? Әнә бит абыйсы, иганәче Искәндәр Җиһангәрәев бүген Бубийлар мирасын барлап-туплап яшь буынга җиткерү юнәлешендә нинди зур эшләр башкара! Ә Ләйсән Зөлфәт, Наис Гамбәров кебек шигърият патшаларын тудырган, җырларда җырланган гүзәл табигатьле Мөслим… Моңсыз җирдә моңны саклаучы Татар җыр сәнгатендә буыннар алмашынды. Бүген сәхнәләребездә һаман саен күбрәк «шайтан туйлары» куба. Ә татар җырының элеккеге затлылыгын берничә яшь җырчы гына искәртә. Шуларның берсе – Филүс Каһиров. Аның белән сөйләшүне дә без югалган моңнан башладык. Өлкән буын җырчыларыбыз борынгыдан килгән җыр мирасыбызны бер-берсенә түкми-чәчми тапшыра килде, халыкчанлыкны саклады. Алар үзләренә йөкләнгән вазифаны яхшы үтәде. Без, яшьләргә исә авыррак, чөнки заман яңгырашы үзгәрде, – дип башлап җибәрде җырчы сүзен. – Яшьләр, урта буын тамашачының заманча җырлар ишетәселәре килә. Әйе, заманына күрә яңа җырлар туарга тиеш. Әмма алар милли рухта иҗат ителсен, тыңлаучының күңелен баета, тәрбиясен арттыра торган булсын иде. Кызганычка,… Үзгәрешләр һәрчак алга илтә! Бүгенге заман артисты нинди булырга тиеш? Тамашачыда зәвык тәрбияләүче, яңалыктан курыкмыйча һәрвакыт камиллеккә омтылучы, Аллаһы Тәгалә насыйп иткән һөнәренең чын остасы! Татарстанның атказанган артисты Айдар Сөләйманов кебек. Татарстан, Россиядә генә түгел, дөньякүләм танылган көчле тенор иясе – «Сәхнә» журналының кунагы. – Айдар, Сез балачакта хокук белгече булырга теләгәнсез икән?… – Әйе, чыннан да, укып бетергәндә хокук, икътисад юнәлеше буенча китмәкче идем. Әмма әни: «Улым, җыр сәнгатен сайла, без сиңа булышырбыз! Юристлар күп, җырчылар да бихисап, әмма синең җырчы булырлык сәләтең бар», – диде. Шулай итеп, 11 нче сыйныфны тәмамлаганнан соң, 2005 елда Казанга килдем. Берүзем, бу шәһәрдә туганнарым да юк, бер… «Кире» фильмы яки кәҗә сакалының хикмәте «Кире» тулы метражлы нәфис фильм инде әзер дияргә була. Кадрларны монтажлыйсы гына калган. Төп рольләрдә – Россия һәм Татарстанның танылган артистлары катнаша. Алар арасында Россия театр һәм кино актёры Камил Ларин һәм үзебезнең Г.Камал театры артисты Фәнис Җиһанша, шулай ук җырчы Эльмира Кәлимуллина, камаллылар: Әзһәр Шакиров, Фирая Әкбәрова, Гүзәл Сибгатуллина, Ришат Әхмәдуллин, Олег Фазылҗанов, Кариев театрыннан Илфат Камалиев, Тинчурин театрыннан Зөлфия Вәлиева да бар. Йөрәгем белән ышанам! Татарстанның һәм Россиянең халык артисты, ТАССРның Г.Тукай исемендәге бүләк иясе, СССР дәүләт премиясе лауреаты Ринат Таҗетдинов исеме киң җәмәгатьчелеккә яхшы таныш. Ул 1938 елның 1 гыйнварында Татарстанның Буденный (хәзерге Чүпрәле) районы Кече Чынлы авылында колхозчы гаиләсендә туып үсә. 1961 елны Щепкин исемендәге Мәскәү театр училищесын тәмамлаганнан соң, Г.Камал исемендәге Татар дәүләт Академия театрына эшкә килә. Артист булып 57 ел эшләү дәверендә дистәләрчә спектакльләрдә уйнап, үзен темпераментлы, фикерле һәм күңел сизгерлеге, хыял байлыгы, эчке культурасы балкып торган, зур ихтыяр көченә ия шәхес, иҗатчы итеп таныта. Бу көннәрдә Ринат Таҗетдинов үзенең 80 яшьлек юбилеен билгеләп үтә. Шул уңайдан, танылган артист белән әңгәмә… ИТОГИ «РЕМЕСЛА» Спектакли-трамплины, спектакли-тупики, спектакли-прорывы: к итогам IX Всероссийского фестиваля молодой режиссуры «Ремесло» Легендар шәхес 15 февраль – Татарстанның һәм Россиянең халык артисты, республиканың Тукай бүләге иясе Илһам Шакировның туган көне! Гасырга бер генә туа торган бөек татар җырчысы! Сез барча халыкны илһамландыручы мәшһүр шәхес! Алдагы тормышыгызда сау-сәламәт булып, кадер-хөрмәткә төренеп, тынычлыкта кайгы-хәсрәтсез яшәргә язсын! Сезгә чиксез хөрмәт һәм олы рәхмәт сүзләребезне җиткерәбез! Язма журналның февраль санында дөнья күрә. Рәхим итеп укыгыз! Дилә Нигъмәтуллина: Студент идем әле, «Барс» үзәге җитәкчелеге кулыма контракт тоттырды... Яңа исем һәрчак тансык. Каләм халкы аны бик тиз эләктереп ала. Җырчы Дилә Нигъмәтуллина белән дә элегрәк шулай булды: аның турында язмаган матбугат чарасы калмады диярлек. Ул гәзит-журнал битләрендә үзенең бөтен уй-фикерен әйтеп бетерде шикелле. Мөгаен, бу фикерләр заман белән бергә үзгәргәндер дә. Үзе әйтмешли: «Кайбер сорауларга мин җавап бирдем микән?» Билгеле, хыял күген иңләп очу, киртәләрне җимереп иҗат биеклегенә омтылу яшьлеккә хас була. Бүгенге Дилә белән кичәге Дилә арасында еллар сузылып ятса да, җырчының асылы үзгәрмәгән: иҗатка тугрылык, тамашачыга мәхәббәт әле дә аны озатып бара. Шунысы да хак: Диләнең шәхесенә карата кызыксыну кимемәде, һәм аның иҗатына мөкиббән тамашачылар сафы… Яратыгыз! Булат Бәйрәмов белән Ләйсән Гыймаева... Ике уңган, ике тырыш, ике талант... Әле аларга гына хас күркәм сыйфатларны тагын тагын да санарга була, һичюгы шуларның берсен генә өстик: икесе дә милли рухта тәрбияләнгән чын татар баласы! Әлеге язманы журналның гыйнвар саныннан укый аласыз. В началоНазад12345678910ВперёдВ конец Страница 1 из 44
